De Nazi van de Maand

De hoogvlieger: Hanna Reitsch

Thomas Smits – In 1943 liet Adolf Hitler een zeer bijzonder IJzeren Kruis maken. Deze hoogste onderscheiding van het Derde Rijk werd ingelegd met tientallen diamanten. Hanna Reitsch – begenadigd zweefvliegster, onverschrokken testpilote en overtuigd nationaalsocialist – was één van de twee vrouwen die dit IJzeren Kruis zouden ontvangen.

Reitsch wordt in 1912 geboren in de Duitse streek Silezië. Al op jonge leeftijd ontdekt ze haar grote passie: vliegen. De Duitse zweefvliegpionier Wolf Hirth nodigt haar in 1932 uit om in Hornberg zweefvlieginstructrice te worden. De zweefvliegsport had zich in de jaren twintig sterk ontwikkeld in Duitsland. Door een bepaling in het Verdrag van Versailles mochten de Duitsers geen gemotoriseerde vliegtuigen bouwen. Zweefvliegtuigen werden echter niet genoemd. Op de Wasserkuppe, een uitgedoofde vulkaan in de Rhön, een gebergte in Hesse, komen vanaf het begin van de jaren twintig studenten van de nabijgelegen universiteit bijeen om te zweefvliegen.

Advertentie

Nazi van de Maand: Lord Haw-Haw

De propagandist

Thomas Smits – “Germany calling, Germany calling’, zo begint William Joyce zijn Engelstalige radioprogramma tijdens de oorlog. Elke week luisteren zes tot achttien miljoen Britten en Amerikanen naar zijn radioprogramma. Verzet tegen het Derde Rijk is volgens Lord Haw-Haw – een bijnaam die William Joyce door zijn uitgesproken Engelse accent krijgt –volkomen nutteloos; het nazisme is de enige ideologie die de Westerse wereld tegen het Judeo-Bolsjewisme kan beschermen. Deze maand aandacht voor de propagandist die lang bekend zou staan als het prototype landverrader: William Joyce.

Het leven van Joyce voor de oorlog leest als een fascistische avonturenroman. Nadat hij de eerste negen jaren van zijn leven in New York heeft doorgebracht verhuist hij in 1915 naar Ierland. Al snel raakt Joyce – een strenggelovig christen – betrokken bij de antirevolutionaire acties van de Black and Tans, een verband van Engelse Eerste Wereldoorlogveteranen die bekend staan om hun bloedige aanslagen op de Ierse bevolking. In 1921 – wanneer Joyce pas vijftien jaar oud is – pleegt de Irish Republican Armyeen aanslag op zijn leven waar hij ternauwernood aan ontsnapt. Joyce verhuist hierop met zijn ouders naar Londen. Ook in de Engelse hoofdstad raakt hij betrokken bij verschillende ultraconservatieve bewegingen. Op een bijeenkomst van de conservatieve partij in 1924 wordt Joyce aangevallen met een scheermes. Hij houdt er een permanent litteken van zijn oorlel tot aan zijn mondhoek aan over.      

De nazi van de maand

De occultist: Otto Rahn

Thomas Smits – Het absolute kwaad heeft altijd een mystiek en occult randje. Misschien komt dit voort uit onze ‘judeo-christelijke traditie’ waarin het kwaad altijd verbonden is met de duivel, of oude heidense gebruiken. In verschillende populaire mythes over het duizendjarige rijk en haar vertegenwoordigers wordt de connectie tussen het nationaalsocialisme en het ‘pure’ en ‘heidense’ kwaad benadrukt. Deze verhalen hebben echter wel degelijk hun basis in de realiteit. Daarom deze week het verhaal van SS Obersturmführer Otto Rahn en zijn zoektocht naar de heilige graal.

Otto Rahn (1904-1939) is vanaf zijn vroege jeugd geobsedeerd door de heilige graal. Op de universiteit komt hij in aanraking met de ontdekkingen van de beroemde Duitse archeoloog Heinrich Schliemann, die in 1871 – na grondige bestudering van de Odyssee van Homerus – de overblijfselen van mythische stad Troje ontdekt. Rahn raakt overtuigd van het feit dat hij op eenzelfde manier de heilige graal moet kunnen vinden. Op basis van het dertiende-eeuwse boek Parzival komt Rahn tot de conclusie dat de graal beschermd werd door de als heidens bestempelde sekte van de Katharen. Tijdens de belegering van het Kathaarse kasteel Montsegur in de kruistocht van 1244 zou de heilige graal door drie ridders verborgen zijn in de Franse Pyreneeën.

De nazi van de maand

Magda Goebbels: De Babymachine

Thomas Smits – In de vorige aflevering van De nazi van de maand werd de fictionele nazi Erick Dorff besproken. In de tv-serie Holocaust – waarvan Dorff één van de hoofdpersonen is – speelt de vrouw van Erick ook een belangrijke rol. Marta Dorff spoort haar man constant aan om trouw te blijven aan de nationaalsocialistische ideologie, zelfs wanneer Erick tijdens kerstmis zwaar getraumatiseerd terugkomt van een moordcampagne in Oost-Europa. Wat was de rol van vrouwen in het Derde Rijk? Deze week aandacht voor de vrouw achter de man: Magda Goebbels.

Net als Marta Dorff is Magda Goebbels bekend geworden door haar eindeloze trouw aan haar man, maar vooral door haar loyaliteit aan Adolf Hitler. In de laatste scènes van de film Der Untergang (2004) zien we hoe Magda haar zes kinderen – wier namen allemaal met een H beginnen – vermoordt door ze te verdoven en vervolgens te vergiftigen. Wanneer haar oudste dochter Helga tegenstribbelt dwingt de vrouw haar alsnog om de blauwzuurcapsule in te nemen.

De Nazi van de maand

Je had ze in alle soorten en maten. Eindeloos licht elke maand een nieuwe nazi uit, met deze maand: ‘de prototype nazi’!

Reinhardt Heydrich

Thomas Smits – Toen na de Tweede Wereldoorlog duidelijk werd welke verschrikkelijke misdaden waren begaan door het Derde Rijk begonnen historici, gedragswetenschappers en psychologen al snel met speculeren over het karakter van de daders. Wat voor mensen waren hiertoe in staat geweest? De zogenaamde Taterforschung werd een belangrijk onderdeel van het historische onderzoek naar het Derde Rijk.

In de jaren vijftig werden de misdadigers van het Naziregime vooral gezien als gevaarlijke psychopaten die aan verschillende soorten geestesziekten leden. In de jaren zestig veranderde dit beeld. Onder invloed van het proces tegen Adolf Eichmann in Jeruzalem kwam de gedachte op dat de Holocaust in directe verbinding te stellen zou zijn met de moderniteit. Daders werden in deze visie gezien als ‘robots’, die alleen kunnen functioneren in hoog bureaucratische samenlevingen – zo verscheen er in Elseviers Weekblad een artikel met de naam ‘Robot Eichmann’. In het huidige onderzoek is er weer meer aandacht voor de persoonlijke beweegredenen van daders. Een reden voor Eindeloos om een aantal van hen onder te loep te nemen. Deze maand: Reynhard Heidrich, ‘het blonde beest’.